2025 yılında Türkiye’de yaşayan ya da Türk vatandaşlığını sürdüren bireylerin yurtdışında aldıkları cinsiyet değişikliği kararlarının Türkiye’de geçerli sayılabilmesi için tanıma ve tenfiz davası açmaları zorunludur. Özellikle Almanya, Hollanda, Fransa, İsviçre ve Avusturya gibi ülkelerde yaşayan Türk vatandaşları, bulundukları ülkede yasal olarak cinsiyet değişikliği işlemlerini tamamladıktan sonra bu kararın Türkiye nüfus kayıtlarına işlenmesi sürecinde hukuki prosedürlerle karşılaşmaktadır.
Bu rehberde, yurtdışında alınan cinsiyet değişikliği kararlarının Türkiye’de tanınması, gerekli belgeler, başvuru süreci, mahkeme yetkisi ve 2025–2026 güncel uygulamaları tüm detaylarıyla anlatılmaktadır.
Cinsiyet Değişikliği Kararlarının Tanıma ve Tenfizi Nedir?
Yurtdışında alınan mahkeme kararları, Türkiye’de doğrudan geçerli sayılmaz. Bu kararların Türkiye’de geçerli hale gelmesi için tanıma ve tenfiz davası açılması gerekir.
Tanıma davası, yabancı mahkeme kararının varlığının Türkiye’de kabul edilmesini sağlar.
Tenfiz davası, kararın Türkiye’de uygulanabilir hale gelmesi anlamına gelir.
Yani Almanya’da veya başka bir ülkede mahkeme kararıyla cinsiyet değişikliği yapan bir kişi, bu kararın Türkiye nüfus kayıt sistemine işlenmesi için Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz talebinde bulunmalıdır.
Türk Hukukuna Göre Cinsiyet Değişikliği
Türk Medeni Kanunu’nun 40. maddesi, cinsiyet değişikliği işlemlerinin Türkiye’de mahkeme kararıyla yapılabileceğini belirtir.
Ancak kişi bu işlemi yurtdışında gerçekleştirdiyse, Türkiye’de yeni bir dava açmasına gerek yoktur. Bunun yerine, yabancı mahkeme kararının tanınması ve tenfizi yeterlidir.
Bu düzenleme, uluslararası özel hukuk kapsamında değerlendirilir ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) hükümleri uygulanır.
Yurtdışında Yapılan Cinsiyet Değişikliği Kararları Türkiye’de Geçerli midir?
Cinsiyet değişikliği kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için üç temel şart vardır:
Karar yabancı bir mahkeme tarafından verilmiş olmalıdır.
Karar, verildiği ülkenin hukuk sistemine uygun olmalıdır.
Tanıma ve tenfiz davası Türkiye’de açılıp Türk mahkemesi tarafından onaylanmalıdır.
Tanıma kararı alındıktan sonra kişi, Türkiye’de nüfus cinsiyet kaydını, kimlik bilgilerini ve isim değişikliğini güncelleyebilir.
Kimler Tanıma ve Tenfiz Davası Açabilir?
Tanıma ve tenfiz davası,
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları,
Mavi Kart sahipleri,
Türkiye’de miras veya medeni hak ilişkisi bulunan yabancılar
tarafından açılabilir.
Dava, kişinin kendisi veya vekalet verdiği bir avukat aracılığıyla Türkiye’de açılabilir. Yurtdışında yaşayan kişiler, Türk Konsoloslukları üzerinden düzenlenecek apostilli vekaletname ile avukatlarına yetki verebilir.
Hangi Mahkeme Yetkilidir?
Tanıma ve tenfiz davaları, Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından görülür.
Davacı Türkiye’de ikamet ediyorsa, ikamet yerindeki mahkeme yetkilidir.
Yurt dışında yaşıyorsa, dava Ankara, İstanbul veya İzmir Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılabilir.
Gerekli Belgeler (2025 Güncel Liste)
Tanıma ve tenfiz başvurusu için şu belgeler gereklidir:
Yabancı mahkeme tarafından verilmiş cinsiyet değişikliği kararı (aslı veya onaylı sureti).
Kararın kesinleştiğini gösteren belge (örneğin “rechtskräftig” veya “final judgment”).
Apostil şerhi (kararın alındığı ülkedeki yetkili makamdan alınır).
Yeminli Türkçe tercüme (Türkiye’de noter onaylı olmalıdır).
Başvuru dilekçesi ve kimlik fotokopisi.
Yurt dışında yaşayanlar için apostilli vekaletname.
Tanıma ve Tenfiz Davası Süreci
1. Başvuru
Avukat aracılığıyla Asliye Hukuk Mahkemesi’ne dilekçe sunulur. Belgeler eklenir ve mahkemeden tanıma/tenfiz kararı istenir.
2. Tebligat
Yabancı mahkeme kararı taraflı bir dava sonucunda verilmişse, karşı tarafa tebligat yapılır.
Ancak cinsiyet değişikliği kararı kişisel nitelikte olduğundan çoğu durumda karşı taraf yoktur, bu nedenle dava daha kısa sürer.
3. Mahkeme Kararı
Mahkeme belgeleri inceler ve şu üç koşulu değerlendirir:
Karar kamu düzenine aykırı mı?
Karar usulüne uygun mu alınmış?
Karar kesinleşmiş mi?
Bu şartlar sağlandığında mahkeme tanıma ve tenfiz kararı verir.
Ortalama dava süresi 2 ila 4 ay arasındadır.
Karar Sonrası Nüfus Kaydı Güncelleme
Tanıma ve tenfiz kararı kesinleştikten sonra, kararın bir örneği Nüfus Müdürlüğü’ne gönderilir.
Kişinin T.C. kimliğinde cinsiyet hanesi güncellenir.
Yeni kimlik kartı ve nüfus kayıt örneği düzenlenir.
İsim değişikliği yapılmışsa, yeni kimlikte bu isim yer alır.
2025 itibarıyla bu işlem nüfus müdürlüklerinde dijital olarak tamamlanmaktadır.
Yabancı Ülkelerdeki Kararların Değerlendirilmesi
Türkiye, Avrupa Konseyi üyesi ülkelerin verdiği mahkeme kararlarını büyük oranda tanımaktadır.
Özellikle Almanya, Hollanda, Fransa, İsviçre ve Avusturya’da alınan cinsiyet değişikliği kararları, Lahey Tanıma Sözleşmesi kapsamında geçerlilik kazanabilmektedir.
Ancak Türkiye’de tanıma işlemi yapılmadan bu karar resmî kimlik değişikliğine yol açmaz.
Mavi Kart Sahiplerinin Durumu
Mavi Kartlı bireyler, Türk vatandaşlığından çıkmış olsalar da Türk hukukunda kişisel statülerini korurlar.
Bu nedenle:
Türkiye’deki nüfus kayıtlarında cinsiyet değişikliğini işletebilirler.
Tanıma ve tenfiz davası açma hakları Türk vatandaşlarıyla aynıdır.
Yeni kimlik düzenlenmese de Türkiye’deki tüm yasal işlemlerde yeni cinsiyet bilgisi esas alınır.
Kamu Düzeni ve Türk Hukukuna Aykırılık İncelemesi
Türk mahkemeleri yabancı kararları değerlendirirken kamu düzenine aykırılık olup olmadığına bakar.
Karar, kişinin rızası dışında alınmışsa,
Cinsiyet değişikliği Türkiye hukukuna göre kabul edilemeyecek bir prosedürle yapılmışsa,
Karar sahte belgeye dayanıyorsa,
mahkeme tanıma talebini reddedebilir.
Ancak Avrupa ülkelerinde alınan, psikiyatrik ve tıbbi raporlara dayanan kararlar genellikle sorunsuz kabul edilmektedir.
Türkiye’de Yeniden Dava Açılması Gerekir mi?
Hayır. Yurtdışında alınan cinsiyet değişikliği kararı geçerli bir mahkeme kararıysa, Türkiye’de yeniden dava açılmaz.
Sadece tanıma ve tenfiz süreciyle bu karar Türk hukuk sistemine uyarlanır.
Yurtdışında Yapılan Cinsiyet Değişikliği Sonrası Kimlik Yenileme
Tanıma ve tenfiz işlemi tamamlandıktan sonra kişi,
Yeni T.C. kimlik kartı,
Pasaport,
Banka kayıtları, sigorta ve SGK bilgilerini güncelleyebilir.
Bu değişiklikler Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü sisteminde otomatik olarak işlenir.
2025–2026 Döneminde Dijital Tanıma Süreci
Türkiye Adalet Bakanlığı 2025 itibarıyla “e-Tanıma Platformu” üzerinde çalışmaktadır.
Bu sistem aktif hale geldiğinde:
Yabancı mahkeme kararları dijital ortamda yüklenebilecek.
Apostil ve tercüme belgeleri e-imza ile doğrulanacak.
Tanıma kararı elektronik ortamda alınabilecektir.
Bu yenilik, özellikle yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları için süreci önemli ölçüde hızlandıracaktır.
Pratik Tavsiyeler
Yabancı mahkeme kararı kesinleşmeden Türkiye’de tanıma davası açılmamalıdır.
Apostil ve yeminli tercüme işlemleri eksiksiz yapılmalıdır.
Avukat aracılığıyla süreci yürütmek zaman kazandırır.
İsim değişikliği de karara dahilse, nüfus kayıtlarına işlenmesi aynı anda yapılabilir.
Cinsiyet değişikliği sonrası yeni kimlik düzenlenmesi için nüfus müdürlüğüne bireysel başvuru yapılmalıdır.
