Boşanma, evlilik birliğinin mahkeme kararıyla sona erdirilmesi sürecidir. 2025-2026 itibarıyla Türk Medeni Kanunu’nda ve aile mahkemeleri uygulamalarında yapılan yeniliklerle, anlaşmalı ve çekişmeli boşanma süreçleri artık daha hızlı, dijital ve tarafların haklarını koruyacak şekilde düzenlenmiştir. Bu kapsamlı rehberde, boşanma davası türleri, yasal dayanaklar, nafaka, velayet, mal paylaşımı ve yeni düzenlemeler adım adım açıklanmıştır.
Boşanmanın Hukuki Dayanağı
Türk Medeni Kanunu’nun 161-184. maddeleri boşanma sebeplerini ve usulünü düzenler. Boşanma kararı, ancak bir aile mahkemesi tarafından verilebilir.
Boşanmanın iki temel türü vardır:
Anlaşmalı boşanma: Eşlerin boşanma şartlarında uzlaşmasıyla tek celsede sonuçlanır.
Çekişmeli boşanma: Taraflar arasında anlaşma sağlanamadığında deliller ve tanıklar üzerinden yürütülür.
Anlaşmalı Boşanma Nedir?
Anlaşmalı boşanma, tarafların evlilik birliğini sonlandırma konusunda tam mutabakata vardıkları durumlarda başvurulan en hızlı boşanma türüdür.
Anlaşmalı Boşanma Şartları
Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması gerekir.
Taraflar boşanma ve tüm sonuçları (nafaka, velayet, mal paylaşımı, tazminat) konusunda yazılı protokol ile anlaşmış olmalıdır.
Her iki eş de mahkeme huzurunda boşanma iradesini bizzat açıklamalıdır.
Mahkeme, protokolü inceleyip çocukların ve tarafların menfaatine uygun bulmalıdır.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü
Protokol, tarafların boşanma sonrası haklarını düzenleyen resmi belgedir.
İçeriğinde genellikle şunlar yer alır:
Velayetin kime verileceği,
Nafaka miktarı ve süresi,
Mal paylaşımı,
Tazminat tutarı,
Eşlerin birbirinden başka bir talebi olup olmadığı.
Anlaşmalı Boşanma Süreci
Taraflar ortak dilekçeyle aile mahkemesine başvurur.
Hakim, eşleri duruşmaya çağırır.
Her iki tarafın beyanı tutanağa geçirilir.
Protokol uygun bulunursa, karar aynı gün verilir.
Karar 15 gün içinde kesinleşir.
2025 itibarıyla e-Duruşma sistemiyle taraflardan biri yurtdışında ise, video konferans yoluyla ifade verebilir.
Çekişmeli Boşanma Nedir?
Çekişmeli boşanma, tarafların boşanma sebepleri, velayet, nafaka veya mal paylaşımı gibi konularda anlaşamaması hâlinde başvurulan dava türüdür.
Bu süreçte mahkeme, tarafların sunduğu deliller, tanık beyanları ve bilirkişi raporları üzerinden karar verir.
Çekişmeli Boşanma Sebepleri
Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma nedenleri ikiye ayrılır:
1. Özel Nedenler
Zina (aldatma),
Hayata kast, kötü muamele,
Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme,
Terk,
Akıl hastalığı.
2. Genel Neden
Evlilik birliğinin temelinden sarsılması: En sık başvurulan neden olup, taraflar arasındaki güven, saygı ve sevginin kalmadığı durumları kapsar.
Çekişmeli Boşanma Süreci
Eşlerden biri dava dilekçesini Aile Mahkemesi’ne sunar.
Diğer taraf iki hafta içinde cevap dilekçesi verir.
Delil toplama, tanık dinleme ve bilirkişi aşamaları başlar.
Mahkeme, gerekirse sosyal inceleme raporu talep eder.
Karar genellikle 6 ila 24 ay arasında çıkar.
Çekişmeli Boşanmanın Sonuçları
Nafaka kararı: Tedbir, iştirak, yoksulluk nafakası türlerinde hüküm verilebilir.
Velayet: Çocuğun üstün yararı esas alınır.
Maddi ve manevi tazminat: Kusurlu eşten talep edilebilir.
Mal paylaşımı: Evlilik süresince edinilen mallar eşit paylaşılır.
Mal Paylaşımı 2025-2026 Düzenlemeleri
2025 yılı itibarıyla mal rejimi davalarında otomatik değerleme sistemi uygulanmaya başlamıştır.
Artık bilirkişiler, Tapu ve Banka entegrasyon sistemi üzerinden gayrimenkul ve hesap değerlerini doğrudan mahkemeye iletebilmektedir.
Mal rejimi türleri:
Edinilmiş mallara katılma (yasal rejim)
Mal ayrılığı
Mal ortaklığı
Eşler arasında özel sözleşme yapılmadıysa, 2002 sonrası evliliklerde edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir.
Nafaka Türleri ve Güncel Uygulamalar
Tedbir nafakası: Dava süresince eşin geçimini sağlamak için verilir.
Yoksulluk nafakası: Boşanma sonrası gelir kaybı yaşayan eşe ödenir.
İştirak nafakası: Çocuğun bakım ve eğitim giderleri içindir.
2026 itibarıyla nafaka hesaplamalarında asgari ücret, yaşam maliyeti endeksi ve gelir dengesine göre dinamik hesaplama sistemi uygulanmaya başlamıştır.
Velayet Düzenlemeleri
Velayet, çocuğun kim tarafından yetiştirileceğini belirler.
Mahkeme, çocuğun yaşını, psikolojik durumunu, ebeveynlerin yaşam koşullarını dikkate alır.
Küçük yaşta çocuklar genellikle anneye verilir.
Ortak velayet kararı, tarafların anlaşmasıyla mümkündür.
2025 itibarıyla ortak velayet kararları artık çocuk psikoloğu raporuyla desteklenmek zorundadır.
Boşanma Davalarında Deliller
Boşanma davasında kullanılabilecek deliller:
Mesaj, e-posta, sosyal medya yazışmaları,
Kamera kayıtları, fotoğraflar,
Tanık beyanları,
Sağlık raporları,
Polis tutanakları.
Delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmiş olması gerekir. Aksi takdirde mahkeme tarafından reddedilir.
E-Devlet Üzerinden Boşanma Süreci Takibi
2025 itibarıyla boşanma davaları e-Devlet – Yargı Portalı üzerinden anlık olarak takip edilebilmektedir.
Taraflar:
Duruşma tarihlerini,
Karar özetlerini,
Tebligat bilgilerini çevrim içi görüntüleyebilir.
Yurt Dışında Boşanma ve Tanıma-Tenfiz
Yurt dışında boşanan Türk vatandaşları, kararın Türkiye’de geçerli olabilmesi için tanıma ve tenfiz davası açmalıdır.
Tanıma: Boşanma kararının Türkiye’de geçerliliğini sağlar.
Tenfiz: Kararın icra edilebilir olmasını sağlar.
Bu işlemler, 2025’te yürürlüğe giren e-Tanıma sistemi sayesinde artık konsolosluk üzerinden çevrim içi yapılabilmektedir.
Boşanma Davasında Avukat Zorunluluğu Var mı?
Boşanma davası avukatsız açılabilir, ancak özellikle çekişmeli davalarda avukat desteği büyük önem taşır.
Çünkü usul hataları, eksik delil sunumu veya yanlış dilekçe hazırlığı davanın reddine neden olabilir.
2025-2026 Yılında Boşanma Sürelerini Kısaltan Yenilikler
e-Duruşma sistemi: Taraflar online katılım sağlayabiliyor.
Aile arabuluculuğu: Dava öncesi zorunlu arabuluculuk pilot illerde uygulanmaya başladı.
Otomatik bilirkişi atama sistemi: Değer tespiti ve mal paylaşımı hızlandı.
Elektronik tebligat zorunluluğu: Süre kayıpları azaltıldı.
Boşanma Sonrası Haklar
Boşanma sonrasında tarafların hakları mahkeme kararına göre şekillenir:
Kadın, evlilik soyadını kullanmak isterse mahkemeden izin alabilir.
Nafaka ve tazminat ödemeleri icra dairesi aracılığıyla takip edilebilir.
Çocuğun velayetinde değişiklik talebi, koşullar değiştiğinde yeniden gündeme gelebilir.
